Rijksmonument
En ook dit is een rijksmonument in Winschoten.
Inleiding
EXPEDITIEKANTOOR met pakhuis en bovenwoning gebouwd voor de Winschoter Expeditie Onderneming in 1925 naar een ontwerp van architect J. Heikens (1888-1955) uit Winschoten in een stijl waarin Amsterdamse School elementen zijn te herkennen. De Winschoter Expeditie Onderneming werd in 1919 opgericht door een aantal ondernemers die ontevreden waren over de prijs en kwaliteit van het bestaande vervoer van hun produkten. Directeur was de heer A.C. Mostert. In 1953 sloot het bedrijf zijn deuren. In 1955 werd aan de noordzijde een garage aangebouwd en 1956 aan de westzijde een pakhuis. Zowel het pakhuis als de garage komen wegens te geringe ouderdom niet voor bescherming van rijkswege in aanmerking. Momenteel wordt het pand gebruikt als bedrijf- en opslagruimte en de bovenste verdieping als woonhuis.
Het langwerpige blok met ronde gevel is prominent gelegen op de hoek van de Renselkade en de Brugstraat. Door de gerichtheid van de boegvormige gevel op het tegenoverliggende water van de Rensel heeft het pand een sterke markeringsfunctie voor het gehele gebied. Het pand vormt in combinatie met de tegenoverliggende eveneens beschermde Phaff-fabriek (Wilhelminasingel by 99) een fraai stedenbouwkundig ensemble. Beide gebouwen houden gezamenlijk het beeld van een vroeg-twintigste-eeuwse industriestraat levend.
Omschrijving
Het EXPEDITIEKANTOOR bestaat uit een twee bouwlagen hoog VOLUME (I) waarin het kantoor met bovenwoning met aan de achterzijde en aan weerszijden een één bouwlaag hoog VOLUME (II) waarin pakhuis, diverse bergplaatsen en paardenstal met aan de achterzijde een iets lager plat volume waarin de bergplaats voor wagens.
Het twee verdiepingen hoge, deels onderkelderde VOLUME (I) op nagenoeg rechthoekige plattegrond is opgetrokken in rode lichtgesinterde baksteen op een trasraam van gesinterde donkerpaarse baksteen met drie zwartgeverfde bakstenen banden en wordt gedekt door een naar buiten gebogen afgeknot schilddak met leidekking; vier gemetselde schoorsteen met kap; dakkapellen onder plat dak met driedelig tweeruits venster, twee aan de voorzijde, één aan de west-, noord- en oostzijde; geprofileerde overkragende houten goot; bakstenen fries. De gevels worden geleed door gemetselde pilasters opgevuld met metselmozaïek en H-vensters met tweedelige drieruits bovenlichten onder rollaag; onder de vensters van de eerste verdieping decoraties van zwartgeverfde bakstenen rechthoeken.
De entree van het kantoor bevindt zich in het centrale gevelveld van de voorgevel (zuidzijde) en bestaat uit een houten paneeldeur waarin glas met tweedelig drieruits bovenlicht waarvoor een gemetselde twee treden hoge stoep. Links van de entree een H-venster en boven de entree twee H-vensters. De entree van de woning bevindt zich in het linker gevelveld en bestaat uit een houten paneeldeur waarin glas met tweedelig drieruits bovenlicht waarvoor een gemetselde stoep. Rechts van de entree een H-venster en boven de entree twee H-vensters. In het rechter gevelveld dat op de hoek is afgerond drie H-vensters (waarvan twee met glas-in-lood) waarboven drie H-vensters (waarvan twee met glas-in-lood).
Tegen de westgevel is het één bouwlaag hoge volume aangebouwd. Op de eerste verdieping een houten paneeldeur met tweedelig tweeruits bovenlicht met aan de linkerzijde een staand drieruits venster en aan de rechterzijde een staand tweedelig drieruits venster.
Tegen de achtergevel (noordzijde) is het één bouwlaag hoge volume aangebouwd. Op de eerste verdieping is tegen het linker gevelveld een niet-origineel plat volume aangebouwd (niet beschermd). In het centrale en rechter gevelveld een H-venster.
In de oostgevel in het linker gevelveld twee H-venster (waarvan één met glas-in-lood) waarboven twee H-vensters (waarvan één met glas-in-lood). In het rechter gevelveld twee H-vensters waarboven twee H-vensters.
In het INTERIEUR zijn ondermeer van belang: in het kantoor de houten paneeldeuren, de houten doorgeefluiken en de glazen tussenwand tussen kantoor en vergaderruimte, in de bovenwoning de houten bordestrap met houten leuning, de houten paneeldeuren, de twee marmeren schouwen, in de keuken de houten schouw met tegelbekleding, in de kamer en suite de houten suitedeuren waarin glas-in-lood, op zolder de beschoten kap met rondlopend spantbeen.
Het één verdieping hoge VOLUME (II) heeft een identieke gevelopbouw als het twee verdiepingen hoge volume en wordt gedekt door een plat dak.
In de zuidgevel twee staande tweedelige drieruits vensters. Op het platte volume een niet-originele balustrade. Tegen de westgevel is een niet-origineel pakhuis uit 1956 (niet beschermd) aangebouwd.
In de achtergevel (noordzijde) drie gevelvelden met in elk twee liggende tweedelige vensters. Tegen de achtergevel van het iets lagere platte volume is de niet-originele garage (niet beschermd) uit 1955 aangebouwd.
In het linker gevelveld van de oostgevel een houten paneeldeur waarin glas met tweedelig drieruits bovenlicht en niet-originele dubbele pakhuisdeuren. In het centrale gevelveld twee staande tweedelige drieruits vensters. In het rechter gevelveld een opgeklampte houten paardenstaldeur met tweedelig drieruits bovenlicht en een staand tweedelig drieruits venster. Aan de rechterzijde bevindt zich het iets lager platte volume met aan de schuine voorzijde dubbele opgeklampte houten bergplaatsdeuren.
Waardering
Expeditiekantoor van algemeen belang vanwege architectuur- en cultuurhistorische waarde:
- als voorbeeld van een expeditiebedrijf uit 1925 in de provincie Groningen met Amsterdamse School-elementen
- vanwege de opvallende vormgeving en rijke detaillering
- vanwege de vrij hoge mate van gaafheid van zowel exterieur als delen van het interieur
- als opvallend voorbeeld het oeuvre van architect J. Heikens
- vanwege de markante ligging aan het water
- vanwege de hoge ensemblewaarde in combinatie met de tegenoverliggende Phaff-fabriek Wilhelminasingel by 99 en de aanwezigheid van een vroeg-twintigste-eeuwse industriestraat
- als herinnering aan het industriële verleden van dit gebied en de voor-oorlogse infrastructurele ontwikkeling
- als zeldzaam voorbeeld van dit type gebouw in de provincie Groningen
